An ode to a ''Long Goodbye''

Θεωρώ τον Robert Altman  από τους πλέον σημαντικούς κι ιδιοσυγκρασιακούς σκηνοθέτες που έδωσε ποτέ η αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία. Στη δεκαετία του 70 σκηνοθέτησε , στην κυριολεξία , ''διαμάντια''- τι να πρωτοθαυμάσει κανείς: ''M*A*S*H'' , ''Nashville'' , ''3 Women''! . Σήμερα όμως θα ασχοληθούμε μ'ένα ..ακατέργαστο διαμάντι , ένα έργο που αποδομεί το film noir και ....το ξανδιαβάζει από την αρχή! Κι αυτή η ταινία δεν είναι άλλη από το''The long goodbye'' (1973) ! Τούτη η  απολαυστικότατη ταινία (όπως συμβαίνει συνήθως με τις ταινίες του Altman) είναι βασισμένη σε βιβλίο του Raymond Chandler (το ομώνυμο) με ήρωα τον ντετέκτιβ-αρχέτυπο Μάρλοου.
Μόνο που εδώ έχουμε έναν τελείως διαφορετικό και πολύ πιο ιδιόρρυθμο Μάρλοου. Φτάνει να δει κανείς τα 10 πρώτα λεπτά της ταινίας και θα καταλάβει τι εννοώ. Τον βλέπουμε μες τα μαύρα μεσάνυχτα να ψάχνει (σε διανυκτερεύον σούπερμαρκετ) την αγαπημένη κονσέρβα της γάτας του , να μην τη βρίσκει και στην επιστροφή να προσπαθεί να την ξεγελάσει με άλλη μάρκα -αλλά οι γάτες δεν ξεγελιούνται. Όσην ώρα παρακολουθούμε τον Μάρλοου , αυτός μονολογεί και θα συνεχίζει έναν ακατάσχετο μονόλογο σχεδόν σ'όλη τη διάρκεια της ταινίας, μονόλογο όμως που μας αποκαλύπτει τη στάση ζωής του. Μοιάζει ατάραχος και σαν να έχει αντίληψη της ματαιότητας των πάντων και συνέχεια επαναλαμβάνει τη φράση ''It's ok with me''. Cool , πολύ cool ο τύπος, τρομερά κυνικός -οι ατάκες του ''σπάνε κόκκαλα''- αλλά κι ακέραιος , υπερήφανος και ευθύς. Πίσω σ' εκείνη τη βραδιά λοιπόν , ενώ έχει τις ''περιπέτειες'' με το γάτο του εμφανίζεται ο καλός του φίλος Λέννοξ. Χωρίς να του εξηγήσει τίποτα ζητά από τον Μάρλοου να τον πάει στα σύνορα με το Μεξικό. Κι ο Μάρλοου δεν ζητά εξηγήσεις γιατί υπάρχει κάτι που λέγεται ''φιλία'' κι αυτή είναι ιερή, άρα οι εξηγήσεις είναι περιττές. Άρα ...την πάτησες Μάρλοου! Συνοδεύει το φίλο του ως τα σύνορα και τότε μπαίνει σ'έναν κυκεώνα μπελάδων. Βρίσκει τον μπελά του από την αστυνομία -γιατί ο φίλος του ξέχασε να του πει ότι είναι ύποπτος για το φόνο της γυναίκας του , βρίσκει τον μπελά του από έναν ντόπιο κακοποιό- γιατί ο φίλος του ξέχασε να του πει ότι χρωστά πολλά λεφτά στον τύπο και τέλος βρίσκει τον μπελά του από μια μυστηριώδη ξανθιά -γιατί ο φίλος του ξέχασε να του πει ότι είναι η ερωμένη του. Αλλά αυτό το τελευταίο θα αργήσει να το μάθει ο Μάρλοου και δυστυχώς θα έχουν προηγηθεί πλεκτάνες , ψέμματα , στημένες αυτοκτονίες ,προδοσίες... Η ξανθιά λοιπόν , τον καλεί ως πελάτισσα να βρεί το σύζυγό της που αγνοείται. Κανένα πρόβλημα. Ο Μάρλοου βρίσκει πολύ γρήγορα τον αλα Χέμινγουεϊ αλκοολικό συγγραφέα σ'ένα κέντρο αποτοξίνωσης. Αλλού είναι το πρόβλημα. Ο Λέννοξ (ο οποίος είναι υποτίθεται πια αυτόχειρας) κι η ξανθιά μένουν στο ίδιο συγκρότημα κατοικιών , το εντυπωσιακό malibu colony κι η ξανθιά επιμένει ότι ο σύζυγός της σκότωσε τη γυναίκα του Λέννοξ. Να όμως που σε μια εντυπωσιακή σε ένταση σκηνή ο συγγραφέας αυτοκτονεί στον ωκεανό. Ο Μάρλοου είναι εκεί κι επιχειρεί μάταια να τον σώσει -είναι νύχτα , έχει κύμα... Η αυτοκτονία αυτή όμως τον βγάζει από την απραξία κι αρχίζει να μαζεύει τα κομμάτια ενός δύσκολου παζλ. Με μια πρώτη επίσκεψη στο Μεξικό μαθαίνει ότι η ''αυτοκτονία'' του φίλου του είχε πολλά κενά. Αντιλαμβάνεται ότι χρησιμοποιήθηκε από τον πολύ καλό του φίλο κι ότι η ξανθιά τον παραπλάνησε με το να κατηγορεί το σύζυγο-συγγραφέα αλλά η αυτοκτονία του τους ήρθε βολική. Η περιουσία όλη δική της κι ο εραστής Λέννοξ την περιμένει στο Μεξικό. Όμως... ο ακέραιος χαρακτήρας του Μάρλοου δεν του επιτρέπει προδοσίες ,''that's not ok with him''. Έτσι κατεβαίνει στο Μεξικό και ''καθαρίζει'' . Σε μια αξέχαστη τελική σεκανς τον δείχνει να φεύγει από την κρυψώνα-βίλα του φίλου του ως άλλος μοναχικός καουμποϊ σ'ένα σκονισμένο δρόμο . Διασταυρώνεται με την ξανθιά που οδηγεί τζιπ και τρέχει προς τον εραστή της (την περιμένει μια έκπληξη) που τον κοιτά σαστισμένη αλλά αυτός την αγνοεί και συνεχίζει το δρόμο του υπό τους ήχους του ''hooray for hollywood'' , κάνει και κάτι αστείες χορευτικές φιγούρες , Μεξικανοί και σκυλιά τον κοιτούν περίεργα αλλά υποθέτω ότι τώρα πια μπορεί, ήσυχος στη συνείδηση, να γυρίσει στο αγαπημένο του μοτό : ''It's ok with me''...
Ή ταινία οφείλει πολλά στον τρόπο που παρουσιάστηκε ο Μάρλοου. Βέβαια αυτό ακριβώς στοίχισε στην ταινία την αρχική κακή υποδοχή της. Φαντάζομαι ότι πολλοί θα αγανάκτησαν βλέποντας τις αλλαγές που υπέστη ο βασικός κορμός του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του ντετέκτιβ -αρχέτυπο. Όμως ο Άλτμαν άλλαξε και τον χρόνο. Το βιβλίο είναι γραμμένο το 53 , ενώ η ταινία είναι γυρισμένη στο Λος Άντζελες του 73 και προφανώς ο Μάρλοου δεν μπορεί να είναι πια ίδιος. Με κάποιες αλλαγές στην τακτική προώθησης και τη διανομή η ταινία έστω κι αργά κατάφερε να βρει το δρόμο της. Μεγάλο ατού της βέβαια -εκτός από την πανέξυπνη διασκευή-είναι ο πρωταγωνιστής της οElliott Gould . Είναι εξαιρετικός ως ένας εκκεντρικός Μάρλοου των 70s. Έχει κανείς την αίσθηση ότι διέσχισε τα 20 χρόνια από τη συγγραφή του βιβλίου , μάζεψε όλη τη σοφία του κόσμου , πήρε μαζί και το παλιό του αυτοκίνητο και προσγειώθηκε στο Λος Άντζελες του 73 σαν να ήταν το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο. Δεν τον υποδύεται ως tough guy , αντίθετα είναι cool , ''πυροβολεί'' με τις ατάκες του και φιλοσοφεί με τους μονολόγους του.

Εδώ έχει μια τελευταία συζήτηση με τον Λέννοξ:

Philip Marlowe: Nobody cares but me.

Terry Lennox: Well that's you, Marlowe. You'll never learn, you're a born loser.

Philip Marlowe: Yeah, I even lost my cat.

Εδώ έχει μια συζήτηση με τον συγγραφέα- σύζυγο της ξανθιάς ερωμένης του Λέννοξ. Στην ταινία αναπτύσσεται μια συμπάθεια ανάμεσα στον αλκοολικό συγγραφέα-που αργότερα αυτοκτονεί- και τον Μάρλοου , τον οποίο ο συγγραφέας φωνάζει ''Marlboro''

Roger Wade :"Do you ever think about suicide, Marlboro? "
Philip Marlowe :"Me, I don't believe in it."

Τον αλκοολικό συγγραφέα Roger Wade, υποδύεται ο Sterling Heyden. Η επιβλητική φιγούρα , το μούσι , η ιδιότητά του -συγγραφέας- , η αυτοκτονία , παραπέμπουν στον Hemingway προφανώς.
Δείτε εδώ το τρέιλερ της ταινίας όπου και ατάκες ακούγονται αλλά και το ομώνυμο τραγούδι , jazzy και μελαγχολικό σαν τον Μάρλοου.

Υ.Γ.: Ο ελληνικός τίτλος της ταινίας ήταν ''Μια σφαίρα, ένα αντίο''!

(Μεταγραφή)