Ρομάν Πολάνσκι: μια κινηματογραφική ιδιοφυία !!!

Ρομάν Πολάνσκι (1933) Πολωνία

Πίσω από αυτό το έξυπνο μουτράκι νομίζω πως κρύβεται μία από τις σημαντικότερες  κινηματογραφικές ιδιοφυίες. Εγώ πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή ο Πολάνσκι είναι ο μεγαλύτερος εν ζωή σκηνοθέτης του παγκόσμιου κινηματογράφου. Η τέχνη του διακρίνεται από το δικό του ιδιαίτερο στίγμα και οι ταινίες του, παρ’ ότι ασχολούνται με τα μεγάλα κοινωνικά, υπαρξιακά και φιλοσοφικά ζητήματα της ζωής μας, δεν κουράζουν ποτέ το θεατή. Συναρπαστικές από την πρώτη σκηνή σε καθηλώνουν μέχρι το τέλος χωρίς να σε βάζουν να λύσεις ασκήσεις τριγωνομετρίας και διαφορικών εξισώσεων. Ο Πολάνσκι κάνει κινηματογράφο για όλο τον κόσμο και αυτό για μένα είναι και το μεγαλύτερο ίσως ζητούμενο της 7ης Τέχνης. Και για να μη σας κουράζω με λόγια θα αναφερθώ σε ένα τρανταχτό δείγμα της κινηματογραφικής του τεχνοτροπίας. Η προτελευταία ταινία του: «Ο Θεός Της Σφαγής» πιστεύω ότι αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα που έβαλε με τον εαυτό του και τους θεατές: Αν μπορεί δηλαδή ένα έργο χωρίς δράση, με δυο αντρόγυνα  σε ένα διαμέρισμα να γίνει συναρπαστικό θίγοντας ταυτόχρονα και τα μεγάλα υπαρξιακά προβλήματα της ζωής τους. Ένα στοίχημα, δηλαδή, για τους παλαιότερους και με τον μεγάλο αμερικανό σκηνοθέτη Μάϊκ Νίκολς που το 1966 μετέφερε στον κινηματογράφο το παρόμοιας υπόθεσης θεατρικό έργο του Έντουαρτ Άλμπυ: «Ποιος Φοβάται τη Βιρτζίνια Γούλφ» που παρ’ όλο το φοβερό καστ (Ρίτσαρντ Μπάρτον, Λιζ Ταίηλορ, Τζωρτζ Σήγκαλ, Εύα Μαρί Σεντ) βγήκε μια κουραστική ταινία. Και τον κέρδισε κατά κράτος, αν επιτρέπονται τέτοιοι χαρακτηρισμοί! 

 Η Φιλμογραφία του:

1. Μαχαίρι Στο Νερό - Noz W Wodzie - Knife in the Water-

     1962. Πολωνία

   Η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του Παλάνσκι. Ήταν υποψήφια για το Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας. Τρείς ανθρώπινοι χαρακτήρες βουτηγμένοι  στην ένταση της ζήλειας και του ερωτικού πάθους. Το ύμνησε  εξ’ αρχής η παγκόσμια κριτική και από πολλούς θεωρείται και σήμερα ως η καλύτερη του ταινία.

 

2. Les plus belles escroqueries du monde - The World's Most Beautiful Swindlers

    1964. Γαλλία

  Μια σπονδυλωτή ταινία από πέντε διαφορετικές ιστορίες που τις σκηνοθέτησαν οι: Πολάνσκι,  Σαμπρόλ,  Γκοντάρ,  Γκρεγκορέτι και  Χορικάβα.

 

 

3. Repulsion – Αποστροφή
    1965. Βρετανία

     Η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του και η πρώτη βρετανική. Πρόκειται για ταινία τρόμου που αποτελεί και το πρώτο μέρος της τριλογίας του: «Διαμέρισμα». Για να ακολουθήσουν: «Το Μωρό της Ρόζμαρι(1968)» και «Ο Ενοικιαστής(1976)». Μια κοπέλα που μένει μόνη της όταν η συγκάτοικος αδελφή της φεύγει σε διακοπές, ξαναζεί  τα τραύματα του παρελθόντος της με φρικτούς τρόπους

 

4. Cul-de-sac – Νύχτα Δολοφόνων

    1966. Βρεετανία

    Η δεύτερη βρετανική ταινία του.  Πρόκειται για ψυχολογικό κωμικό θρίλερ. Ένα πάντρεμα αγωνίας και χιούμορ που θα το επαναλάβει στην επόμενη ταινία του με τον τρόμο!

 

5. Dance of the Vampires – Η Νύχτα των Βρυκολάκων

    1967. Βρετανία – ΗΠΑ

    Το πρώτο δειλό πέρασμα του Ατλαντικού. Πρόκειται για ένα ξεσαλωτικό φιλμ διακωμώδησης των ταινιών τρόμου. Πρωταγωνιστεί ο ίδιος μαζί με τη μέλλουσα σύζυγο του Σάρον Τέϊτ. Στο θερινό του Τριανόν που το είδα έγινε ο χαμός! Όταν σε κάποια σκηνή με ουρλιαχτά λύκων, ξεσηκώθηκαν τα σκυλιά των γύρω πολυκατοικιών και δεν σταματούσαν με τίποτα.

 

6. Rosemary's Baby – Το Μωρό της Ρόζμαρι

                                                  1968. ΗΠΑ

     Η πρώτη καθαρά αμερικάνικη ταινία του. Πρόκειται για ψυχολογική ταινία τρόμου που το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κιμηματογράφου την έχει κατατάξει στην 9^η θέση των 100 καλύτερων ταινιών τρόμου του 20^ου  αιώνα. Μια έγκυος γυναίκα φοβάται μήπως ο άντρας της προσφέρει το μωρό για ανθρωποθυσία. Συμπρωταγωνιστής της Μία Φάροου  ο μετέπειτα μεγάλος σκηνοθέτης Τζον Κασσαβέτης.

 

7. Macbeth

    1971. ΗΠΑ-ΒΡΕΤΑΝΙΑ

    Κινηματογραφική μεταφορά της γνωστής τραγωδίας του Σέξπιρ. Η ιστορία ενός ανθρώπου που μέσα από ραδιουργίες προδοσίες και φόνους κατορθώνει να αναρριχηθεί στον βασιλικό θρόνο της Σκωτίας.

Σημείωση: το κενό που παρατηρείται στη συνεχή ροή της δημιουργίας του οφείλεται στο φοβερό γεγονός της 9^ης Αυγούστου 1969 που συγκλόνισε την ανθρωπότητα, όταν η έγκυος σύζυγος του Σάρον Τέϊτ δολοφονήθηκε άγρια σε ένα πάρτι από τη συμμορία κάποιου Μάνσον.

 

8. Weekend of a Champion

    1972. Βρετανία

    Πρόκειται για ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε στο Μονακό. Παρακολουθεί την προσπάθεια τού και φίλου του βρετανού οδηγού της Φόρμουλα Τζάκι Στιούαρτ στη διάρκεια του Γκράν Πρι του Μόντε Κάρλο(1971).

 

9. Quoi? – Tι;

    1972. Ιταλία – Γαλλία - Γερμανία.

    Κωμωδία με παραγωγό τον Κάρλο Πόντι και την πρώτη και μοναδική εμφάνιση του Μαρτσέλο Μαστρογιάννι. Φαίνεται δεν έδεσε η χημεία τους.

 

10. Chinatown

      1974. ΗΠΑ

      Η τελευταία ταινία του στην Αμερική. Ταινία μυστηρίου αλλά πολύ προφητική αφού ασχολείται με τον «πόλεμο του νερού» για τα δικαιώματα της χρήσης του στη Νότια Καλιφόρνια. Και επειδή το θέμα ήτανε …τζιζ, καταλαβαίνει κανείς γιατί από τις 11 υποψηφιότητες για Όσκαρ …κατόρθωσε να πάρει μόνο ένα: αυτό του καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου!!!

                                                                               

 

11. The Tenant - Le Locataire – Ο Ένοικος

      1976. Γαλλία

     Ψυχολογικό θρίλερ με το οποίο κλείνει η τριλογία «Διαμέρισμα».  Αξίζει να σημειωθεί ότι στη διεύθυνση φωτογραφίας ήταν ο διάσημος και μόνιμος φωτογράφος του Μπέργκμαν: Σβεν Νίκβιστ.

 

 

12. Tess – Tες, Γλυκιά μου Ξαδέλφη

      1979. Γαλλία – Βρετανία

     Κοινωνικό δράμα με το Γολγοθά μιας νεαρής κοπέλας από την αγγλική επαρχία του προηγούμενου αιώνα που προσλαμβάνεται ως υπηρέτρια μιας αριστοκρατικής οικογένειας. Τώρα το Χόλυγουντ για να τον γλυκάνει να επιστρέψει, από τις 6  υποψηφιότητες του έδωσε 3 Όσκαρ.

 

13. Pirates – Οι Πειρατές

      1986. Γαλλία - Τυνησία

     Κωμωδία περιπέτειας εποχής.

 

14. Frantic

      1988. Γαλλία – ΗΠΑ

     Θρίλερ μυστηρίου. Τη μουσική επιμέλεια έχει ο Ένιο Μορικόνε.

 

15. Bitter Moon – Τα Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα.
     1992. Γαλλία – Βρατανία - ΗΠΑ

     Πρόκειται για τη μεταφορά στην οθόνη του σκληρού ερωτικού θρίλερ του Πασκάλ Μπρυκνέρ με τον ομώνυμο τίτλο.

 

 

16. Death and the Maiden – Ο Θάνατος και η Κόρη.

      1994. ΗΠΑ – Βρετανία – Γαλλία

 Δράμα μυστηρίου.

 

 17.  The Ninth Gate – Η Ένατη Πύλη

        1999. Γαλλία – Ισπανία – ΗΠΑ

       Θρίλερ μυστηρίου πάνω στην αναζήτηση κάποιου παλιού βιβλίου για την επίκληση του Σατανά.

 

 18. The Pianist – Ο Πιανίστας

       2002. Γαλλία – Γερμανία – Πολωνία - Βρετανία

      Ιστορικό δράμα. Που εκτός από το Χρυσό Φοίνικα των Καννών τιμήθηκε και με τρία Όσκαρ.

 

 

19. Oliver Twist

      2005. Βρετανία – Τσεχία – Γαλλία – Ιταλία

      Κινηματογραφική μεταφορά του πασίγνωστου μυθιστορήματος του Καρόλου Ντίκενς.

 

20. The Ghost Writer – Ο Αόρατος Συγγραφέας

      2010. Βρετανία – Γαλλία – Γερμανία

      Πολιτικό θρίλερ στο οποίο αν και δεν αναφέρεται ρητά, φωτογραφίζεται ο πρώην βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ. Αυτός ο αμοράλ και περίεργος τύπος.

 

21. Carnage – Ο Θεός της Σφαγής

      2011. Γαλλία – Γερμανία – Πολωνία – Ισπανία

     Κάτι σαν μαύρη κωμωδία και δράμα μαζί. Δύο αντρόγυνα σε ένα διαμέρισμα ξεκινώντας να λύσουν ένα επεισόδιο με τους γιούς τους στο σχολείο μπλέκονται –σταυρωτά και χιαστί- σε ένα ατέλειωτο μακελειό αντεγκλήσεων βγάζοντας απωθημένα χρόνων. Συναρπαστική σκηνοθεσία σε ένα φαινομενικά στατικό έργο.

22. Venus in Fur – Η Αφροδίτη με τη Γούνα

      2013. Γαλλία – Πολωνία

      Μια γκροτέσκα μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου του Λεοπόλντ φον Ζάχερ-Μαζόχ.

Ρομάν Πολάνσκι: Ο Θεός της ...κάμερας!!!

                    

Ο Θεός της σφαγής (Carnage) 2011

Σκηνοθεσία: Roman Polanski
Σενάριο: Roman Polanski, Yasmina Reza
Ηθοποιί: Jodie Foster, Christophe Waltz, Kate Winslet, John C. Reilly


Ο Ρομάν Πολάνσκι, να μη γινόμαστε κουραστικοί, είναι ένας πολύ μεγάλος σκηνοθέτης που το κυριότερο χαρακτηριστικό του νομίζω ότι είναι το ότι καταπιάνεται με τα πιο ετερόκλητα είδη της κινηματογραφικής γραφής. Και όπως πολύ καλά γνωρίζουμε όλοι: τα αποτελέσματα του είναι θαυμάσια! Δεν υπάρχει έργο στη φιλμογραφία του που να πεις βρε παιδί μου αυτό λιγάκι με κούρασε
αυτό ήτανε έτσι αυτό ήτανε άλλιώς. Παραμένει πάντα ο σκηνοθέτης μιας συναρπαστικής αφήγησης.

Και έρχεται τώρα ο αθεόφοβος και καταπιάνεται με τι; Παίρνει το γνωστό θεατρικό έργο της Γιασμίνα Ρέζα και το μεταφέρει στην οθόνη, κρατώντας όμως το στενό και κλειστό χώρο του θεάτρου -γιατί υπάρχουν και μεταφορές πιο κινηματογραφικές με ανοιχτούς χώρους- και κατορθώνει και τώρα να συναρπάσει το θεατή μπάζοντας τον σιγά-σιγά και κλιμακωτά μέσα από το μονίμως σαρκαστικά ιδιόμορφο χιούμορ των διαλόγων και με επιδέξιες κινήσεις της κάμερας, σε ένα ανηλεές ψυχικό ξεγύμνωμα των ηρώων.

Από την αρχή μαζί με τους τίτλους και σε μακρινό πλάνο φαίνεται μια σκηνή με μια παρέα παιδιών κατά την οποία ένα από αυτά παίρνει ένα καλάμι και χτυπάει στο πρόσωπο ένα άλλο. Και το έργο  μετά αρχίζει με τους γονείς του δράστη και τους γονείς του θύματος στο σπίτι των τελευταίων να συζητάνε μια διευθέτηση του θέματος μιας και το παιδί έχει χάσει και δυο δόντια. Ο χώρος μέχρι το τέλος μένει ο ίδιος αλλά οι άνθρωποι μετά το ξεγύμνωμα που είπαμε είναι πλέον κάποιοι....άλλοι!

Οι παλαιότεροι -λόγω των αρκετών ομοιοτήτων- θα ανακαλέσουν στη μνήμη τους το "Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γούλφ" (1966) του Μάϊκ Νίκολς που βασιζόταν στο γνωστό θεατρικό έργο του Έντουαρτ  Άλμπυ. Μόνο που εκείνο παρ' όλες τις συγκλονιστικές ερμηνείες των ιερών (όχι μόνο κινηματογραφικών αλλά και θετρικών) τεράτων που έπαιζαν (Elisabeth Taylor, Richard Burton, George Segal, Sandy Dennis) κάπου γινόταν κουραστικό. Και είμαι σίγουρος ότι ο "πονηρός" πολωνός  με αυτό το έργο ήθελε να αναμετρηθεί και  προσωπικά πιστεύω ότι το "νίκησε" κατά κράτος (αν επιτρέπονται τέτοιοι χαρακτηρισμοί)!

Οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών εκπληκτικές αλλά όσοι είστε  φαν (όπως εγώ) της Φόστερ, θα απολαύσετε μιαν ανεπανάληπτα ...υστερική Τζόντι!

Roman's baby

Τα προβλήματα του σπουδαίου σκηνοθέτη Ρόμαν Πολάνσκι δεν λένε να λάβουν τέλος. Εγκλωβισμένος ακόμη στην Ελβετία - ευτυχώς εκτός φυλακής πια- περιμένει -στωικά φαντάζομαι , τόσα έχει τραβήξει στη ζωή του- αν θα εκδοθεί ή όχι στις Η.Π.Α.
Πιστεύω ότι όλοι οι σινεφίλ έχουμε τουλάχιστον μία αγαπημένη ταινία του Πολάνσκι. Για να είμαι ειλικρινής  προσωπικά δεν μπορώ να διαλέξω μόνο μία. Αλλά αν με στριμώχνατε κι απαιτούσατε να απαντήσω με μία μόνο ταινία , ε , μάλλον τότε θα διάλεγα την περίφημη ταινία του ''Το μωρό της Ρόζμαρι'' !
 Είναι, πιστεύω, καθολικά αποδεκτό το γεγονός  ότι  ''Το μωρό της Ρόζμαρι'' παραμένει ακόμα και στις μέρες μας μια σπουδαία ταινία τρόμου. Υπάρχουν δύο στοιχεία που κάνουν ιδιαίτερη εντύπωση σ'αυτήν την ταινία. 1) Δεν δείχνει τρομακτικά πράγματα , οι σκηνές που σε κάνουν να πηδάς από φόβο στον καναπέ είναι ελάχιστες , δεν δείχνει αλλά νιώθεις , συνέχεια νιώθεις έναν απόκοσμο τρόμο. 2) Η αμφισημία της. Τελικά τι συμβαίνει; Όντως η Ρόζμαρι έζησε όσα πιστεύει ότι έζησε ή απλά η εγκυμοσύνη ξεσκέπασε μια υποβόσκουσα ψυχική διαταραχή;

Όλοι κι όλα δεν είναι (ή μήπως απλά είναι) ό,τι δείχνουν. Το κτίριο είναι εντυπωσιακό αλλά έχει κακή φήμη* , ο σύζυγος , η γκροτέσκα γειτόνισσα , ο γιατρός , η κρυμμένη ντουλάπα...
Η Mia Farrow πιθανόν να έκανε την καλύτερη ερμηνεία της καριέρας της ως φρεσκοπαντρεμένη , χαρωπή Ρόζμαρι που αργά αλλά σταθερά μεταμορφώνεται σε μια στοιχειωμένη , ολότελα μπερδεμένη σκιά του εαυτού της.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στη μουσική επένδυση της ταινίας από τον Πολωνό μουσικό Κρίστοφ Κομέντα , με τον οποίο συνεργάστηκε αρκετές φορές ο Ρομάν.

Αλλά...

Αλλά το θέμα μας σήμερα είναι ο Ρομάν. Έκανε ό,τι έκανε πριν από τόσα χρόνια -κατακριτέο ναι- αλλά αυτόν δεν επηρεάζει την καλλιτεχνική του αξία . Για μένα θα είναι πάντα από τους πιο ιδιοφυείς σκηνοθέτες. Υπάρχουν πολλοί που κρίνουν έναν καλλιτέχνη από την προσωπική του ζωή. Κι υπάρχει το ερώτημα πώς ξεχωρίζεις τον άνθρωπο από τον καλλιτέχνη. Κάποτε ρώτησα μια φίλη γιατί δεν της αρέσει ο Woody Allen και μού απάντησε ότι τον απεχθανόταν γι'αυτό που είχε κάνει στην Mia (την ξέρετε φαντάζομαι την ιστορία). Τη ρώτησα πάλι τι γνώμη είχε για τις ταινίες του Woody και μού επανέλαβε την πρώτη της απάντηση. Πράγμα που σήμαινε ότι γι'αυτήν ο Woody δεν είχε καμία αξία ως καλλιτέχνης από τη στιγμή που τα έφτιαξε με την 17χρονη θετή του κόρη -ναι ξέρω , δεν ακούγεται και τόσο καλό. Το θέμα είναι ότι οι καλλιτέχνες έχουν μια προσωπική -πολύ προσωπική- ζωή που τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουμε και ίσως δεν χρειάζεται να γνωρίσουμε. Θέλω να πω ότι δε χρειάζεται κάθε φορά να τρέχω στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής του κάθε καλλιτέχνη να δω αν έχει κάνει κάτι ''κακό'' για να αποφασίσω αν θα μού αρέσει ή όχι. Αν η δουλειά του , το έργο του μού αρέσει τελείωσε η υπόθεση. Το αν ο Ρομάν έκανε έρωτα πριν από 30 τόσα χρόνια με μια 13χρονη - υπόθεση πολύ σκοτεινή - δεν μειώνει την αξία του ως τον σκηνοθέτη που μας έδωσε την ''Chinatown'' , την ''Αποστροφή'' , τη ''Νύχτα των Βρυκολάκων'' , τον ''Ένοικο'' , το ''Cul de sac'' κλπ. Έτσι δεν είναι; 

* Στην είσοδο του κτιρίου Dakota όπου γυρίστηκε ''Το μωρό της Ρόζμαρι'' δολοφονήθηκε χρόνια αργότερα ο John Lennon!

(Μεταγραφή)