H Οικονομική Κρίση μέσα από τον Κινηματογράφο!!!

Οι οικονομικές κρίσεις που είναι σύμφυτες με την ύπαρξη του καπιταλισμού και δεν αποτελούν φαινόμενο των τελευταίων ετών, είναι φυσικό να απασχόλησαν και τον κινηματογράφο μιας και είναι η τέχνη του περισσότερο από όλες τις άλλες έσκυβε πάντοτε πάνω από τα προβλήματα των ανθρώπων. Εγώ από αυτή τη θεματολογία θυμάμαι δύο ταινίες που με έχουν εντυπωσιάσει πολύ και θέλω να σας τις παρουσιάσω με τη σημερινή μου ανάρτηση:

1. Tα σταφύλια της οργής - The Grapes of Wrath (1940)
Σκηνοθεσία: John Ford
Σεναριο: Darryl Zanuck & Nunnaly Johnson από το ομώνυμο μυθιστόρημα του John Steinbeck
Φωτογραφία: Gregg Toland
Μουσική: Alfred Newman
Ηθοποιοί: Henry Fonda, Jane Darwell, John Carradine, Charly Grapewin, Dorris Bowdon, Russel Simpson κ.α.

Σας παραθέτω την κριτική του Γιάννη Ζουμπουλάκη (του καλύτερου κατά τη γνώμη μου κριτικού κινηματογράφου που έχουμε στη χώρα μας) την οποία δημοσίευσε ΤΟ ΒΗΜΑ στις 24.06.2007. Εγώ μόνο θα προσθέσω ότι η ταινία αυτή αποτελεί το πρώτο "επικό road movie" στην ιστορία του κινηματογράφου και ότι όσοι φίλοι και συνάδελφοι δεν έχουν διαβάσει το αριστουργηματικό αυτό βιβλίο του Στάϊνμπεκ καλό θα ήτανε να του ρίξουνε μια ματιά.


«Δεν έχουμε τη δική μας ψυχή. Εχουμε ένα μέρος από μια μεγάλη ψυχή. Μια μεγάλη ψυχή που ανήκει σε όλους...
Θα βρίσκομαι παντού μέσα στο σκοτάδι. Θα βρίσκομαι εκεί όπου δίνουν μάχη για να φάνε οι πεινασμένοι. Θα βρίσκομαι εκεί όπου ο μπάτσος δέρνει τον ανήμπορο. Θα βρίσκομαι εκεί όπου οι άνθρωποι φωνάζουν επειδή είναι έξαλλοι και δεν αντέχουν άλλο.
Αλλά θα βρίσκομαι και εκεί όπου τα παιδιά γελούν επειδή πεινούν μα ξέρουν ότι το δείπνο τα περιμένει. Και θα βρίσκομαι εκεί όταν οι άνθρωποι θα τρώνε τους δικούς τους καρπούς και θα ζουν στα σπίτια που οι ίδιοι έφτιαξαν.
Θα βρίσκομαι εκεί...»Ο Χένρι Φόντα, ο ηθοποιός που υποδύθηκε τον Τομ Τζόουντ στον κινηματογράφο και είπε τις παραπάνω μνημειώδεις κουβέντες, είχε επίσης την τύχη να βρεθεί εκεί· στην κινηματογραφική εκδοχή των «Σταφυλιών της οργής» που γυρίστηκε την πιο... ακατάλληλη εποχή, όταν η Αμερική είχε αρχίσει να αναρρώνει από το σοκ του οικονομικού κραχ (μάλιστα εξαιτίας του ότι οι τράπεζες θεωρούσαν το μυθιστόρημα του Τζων Στάινμπεκ επικίνδυνα ανατρεπτικό, η 20th Century Fox γύρισε την ταινία με τον παραπλανητικό τίτλο «Λεωφόρος 66»).


Σε ό,τι αφορά τον Φόντα, ο 34χρονος ηθοποιός ήθελε τόσο πολύ τον ρόλο του Τομ που ο παραγωγός Ντάριλ Ζάνουκ γνωρίζοντας την επιθυμία του τον παγίδευσε σε ένα συμβόλαιο μακράς διαρκείας, αφήνοντας να διαρρεύσει ότι για τον ίδιο ρόλο ενδιαφέρονταν ο Τάιρον Πάουερ και ο Ντον Αμίτσι· κάτι που δεν ήταν αλήθεια. Οντως, με το κουρασμένο αλλά αποφασιστικό βλέμμα του, τη γλυκύτητα της χροιάς στη φωνή του και την ήρεμη δύναμη που από τη φύση του εξέπεμπε, ο Φόντα όχι απλώς ταιριάζει γάντι στον ρόλο αλλά αγγίζει την τελειότητα. Φανταστείτε ότι όταν την επόμενη χρονιά ο Φόντα έχασε το Οσκαρ Α´ ανδρικού ρόλου από τον Τζέιμς Στιούαρτ που το κέρδισε για τα «Κοινωνικά σκάνδαλα» («The Philadelphia story»), ο τελευταίος δήλωσε ότι το βραβείο δικαιούνταν ο Φόντα, τον οποίο μάλιστα ο ίδιος είχε ψηφίσει!
Οπως το κινηματογραφικό «Οσα παίρνει ο άνεμος», έτσι και τα «Σταφύλια της οργής» ήταν κυρίως «παιδί» παραγωγού. Ο Ντάριλ Ζάνουκ είχε πάρει πολύ προσωπικά την κινηματογραφική εκδοχή των «Σταφυλιών». Αγόρασε τα δικαιώματα του μυθιστορήματος αντί 100.000 δολαρίων - ποσό αστρονομικό για τα στάνταρντ της εποχής - και συμφώνησε να μπει όρος στο συμβόλαιο σύμφωνα με τον οποίο η ταινία «θα διατηρήσει κατά δύναμιν την κύρια δράση και την κοινωνική πρόθεση της εν λόγω λογοτεχνικής ιδιοκτησίας».
Με την έγκριση του Στάινμπεκ ο Ζάνουκ έκανε μόνο μία παρέμβαση, τον εκπληκτικό μονόλογο της Τζέιν Νταρνέλ, η οποία στον ρόλο της μητέρας του Τομ κρατά στο στόμα της το υπέροχο μα και τόσο αισιόδοξο φινάλε της ταινίας: «We are the people» (εμείς είμαστε ο λαός).
Ασφαλώς ο δημιουργικός εγκέφαλος της ταινίας ήταν ένας, ο σκηνοθέτης Τζων Φορντ. Με τη συνδρομή του οπερατέρ Γκρεγκ Τόλαντ, ο Φορντ μετέτρεψε σε αξέχαστες εικόνες τις σελίδες του Τζων Στάινμπεκ. Η σκηνοθετική ευφυΐα του ήταν η τολμηρή και άκρως αντιεμπορική ατμόσφαιρα της ταινίας μέσα από κάδρα της αμερικανικής φύσης στην απόλυτη μαυρίλα της: έρημες πεδιάδες, συννεφιασμένος ουρανός, λασπωμένοι δρόμοι. Με άλλα λόγια η προσέγγισή του είχε το προνόμιο της εντιμότητας, από την οποία έλειπε εντελώς ο οποιοσδήποτε εξωραϊσμός. Γι' αυτό και τα «Σταφύλια της οργής» ακόμη και σήμερα φιγουράρουν μέσα σε πολλές λίστες Top 10 των καλύτερων ταινιών στην ιστορία του αμερικανικού κινηματογράφου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ, ΤΟ ΒΗΜΑ 24.06.2007

2. Σκοτώνουν τα Άλογα Όταν Γεράσουν. They Shoot Horses, Don`t They? (1969)

Σκηνοθεσία: Sydney Pollack
Σενάριο: James Poe από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Horace McCoy.
Ηθοποιοί: Jane Fonda, Michael Sarrazin, Susannah York, Gig Young, Red Buttons.

Εδώ η ιστορία έχει να κάνει και αυτή με την κρίση του '30 και με μιά απάνθρωπη επινόηση κάποιων κομπιναδόρων που για να τα οικονομήσουν μέσα στα δύσκολα εκείνα χρόνια διοργάνωναν σε γήπεδα και άλλους μαζικούς χώρους τους περιβόητους "χορευτικούς μαραθώνιους" και αποτελούσαν έναν τρόπο για να διαγωνιστούν οι απελπισμένοι εκείνοι άνθρωποι με σκοπό τα πενιχρά χρηματικά έπαθλα. Το θέαμα κρατούσε ολόκληρες μέρες, καθώς οι διαγωνιζόμενοι πίεζαν τους εαυτούς τους πέρα από τα όρια της εξάντλησης, ενώ από τις κερκίδες το αδηφάγο πλήθος παρακολουθούσε και ποντάριζε, με σκοπό το κέρδος, στο δικό του ο καθένας ζευγάρι.

Κάτι που αν το δούμε λίγο μεταφορικά ισχύει στα καθ' ημάς και σήμερα με τα reality show της τηλεόρασης όπου σε μια εποχή που χάθηκαν οι διαφημίσεις και οι καταξιωμένοι τραγουδιστές δυσκολεύονται για το μεροκάματο και αναγκάζονται να χώνουν τους νέους τους δίσκους στις κυριακάτικες εφημερίδες, βλέπουμε να συνωθούνται στη μικρή οθόνη κορίτσια και αγόρια που θέλουν να γίνουν τα next top models και οι ...next Ρουβάδες!