Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 2009

Ο Χαρτοπαίκτης !!!



Μέρες που είναι, μέρες τζόγου δηλαδή για πολλούς, ιδίως από εμάς τους παλαιότερους, θέλω να σας μιλήσω για την ταινία: Ο Χαρτοπαίκτης (The Cincinnati Kid) (1965) σε σκηνοθεσία: Νόρμαν Τζούισον με πρωταγωνιστές: Στηβ Μακ Κουίν ΈντουαρντΡόμπινσον ,ΑνΜάργκρετ , Καρλ Μάλντεν , Τιούσντεϊ Γουέλντ.

Και όπως γράφει στο εξώφυλλο το dvd: «Ο Χαρτοπαίκτης» είναι για το πόκερ ό,τι το «The Hustler» για το μπιλιάρδο: μια εκπληκτική σπουδή χαρακτήρων σε δράση, με τη στόφα του επαγγελματία».Ο Στιβ Μακ Κουίν ενσαρκώνει τον Σινσινάτι Κιντ, έναν ασήμαντο χαρτοπαίκτη που είναι αποφασισμένος να δοκιμάσει την τύχη του στα... υψηλά κλιμάκια του πόκερ! Ο αριστοκρατικός και αμείλικτος Λάνσεϊ Χάουαρντ (Έντουαρντ Τζι Ρόμπινσον), με το παρατσούκλι «Ο Αρχηγός», δέχεται την πρόκληση του Κιντ. Και ο αγώνας αρχίζει... Ο Νόρμαν Τζούισον («Κάτω από τη Λάμψη του Φεγγαριού») ρίχνει μια διεισδυτική ματιά στα άδυτα της χαρτοπαιξίας, δημιουργώντας καθηλωτικό σασπένς με... κάθε ανακάτεμα της τράπουλας! Η Αν Μάργκρετ, ο Καρλ Μάλντεν, ο Ριπ Τορν και η Τζοάν Μπλοντέλ (που κέρδισε το Βραβείο καλύτερου β’ ρόλου του National Board of Review) αλλά και πολλοί άλλοι απαρτίζουν ένα «Full House» αξέχαστων χαρακτήρων.

Και εκείνο που θέλω εγώ να σας μεταφέρω είναι αυτό το κάτι τις που μας συνδέει μερικές φορές με κάποια ταινία και που έχει να κάνει με τις ιδιαίτερες συνθήκες κάτω από τις οποίες την πρωτοείδαμε. Τη συγκεκριμένη την είχα δει πριν σαράντα τόσα χρόνια στο καφενείο του με ισχυρή χαρτοπαικτική παράδοση χωριού μου. Μέσα στην αποπνικτική ατμόσφαιρα των τσιγάρων, μικροί και μεγάλοι παρακολουθούσαμε με αγωνία και ένταση το γύρισμα του κάθε φύλλου. Τις εναλλαγές "κέντας" "φουλ" "χρώματος" και συναισθημάτων. Τα πολλαπλά "χτυπήματα" με τις "ρελάνς". Και όλοι μα όλοι ήμασταν με το μέρος του θαρραλέου νεαρού Στηβ Μακ Κουίν που τόλμησε να τα βάλει με τον έμπειρο και πλούσιο Έντουαρντ Ρόμπινσον. Ενώ κρυφά από μέσα μας, μας έτρωγε όλους ο ίδιος φόβος, γιατί πολύ καλά γνωρίζαμε: ότι εδώ δεν είχαμε να κάνουμε με αστυνομικό ή καουμπόϊκο που κέρδιζε η παληκαριά. Αλλά με μια μακριά παρτίδα πόκερ που κέρδιζε η μεγάλη "κάβα" και η πείρα. Σκαμπανεβάσματα πολλά και μεταπτώσεις, ελπίδες και διαψεύσεις με αχ και βαχ στην αίθουσα! Και η επιμονή του φακού στα πρόσωπα των πρωταγωνιστών στις μάρκες και στα φύλλα!
Μια άκρως συναρπαστική ταινία παρ' ότι χωρίς δράση! Μια ταινία που ζητά ως προαπαιτούμενο από το θεατή: αν όχι την ενασχόληση με τη χαρτοπαιξία, τουλάχιστον τη βασική γνώση του Πόκερ.

Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2009

Καλά Χριστούγεννα

Υπάρχουν ταινίες για τις οποίες η καλλιτεχνική τους αξία δεν έχει τόση σημασία όσο η ίδια η ιστορία που διηγούνται. Κάτι τέτοιο συμβαίνει με την ταινία





Η ταινία του Christian Carion ''Καλά Χριστούγεννα'' γυρισμένη το 2005 βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν τα Χριστούγεννα του 1914 , στα χαρακώματα του Δυτικού Μετώπου κατά τη διάρκεια του Α Παγκόσμιου Πολέμου. Μια ουδέτερη ζώνη (no-man's-land) περιτριγυρίζεται από γαλλικά , γερμανικά και σκωτσέζικα στρατεύματα. Οι μάχες αδυσώπητες , οι αιφνιδιασμοί συνεχείς , οι απώλειες πολλές. Ανάμεσα στους Γερμανούς στρατιώτες βρίσκεται κι ένας διάσημος τενόρος , ο Σπρινκ.  Η Δανέζα φίλη του -επίσης διάσημη τραγουδίστρια της όπερας- καταφέρνει και πείθει τον πρίγκιπα Βίλελμ , διάδοχο του πρωσσικού θρόνου και λάτρη της όπερας, να δώσουν αυτή κι ο φίλος της μια ιδιωτική παράσταση για αυτόν. Έτσι ο Σπρινκ παίρνει άδεια και για μια νύχτα βρίσκεται μακριά από την κόλαση των χαρακωμάτων. Αυτό δεν τον καθησυχάζει , αντίθετα έχει το μυαλό του στους συναδέλφους στρατιώτες του. Έτσι δεν διστάζει να γυρίσει πίσω παραμονή Χριστουγέννων μόνο και μόνο για να τραγουδήσει γι'αυτούς. Η φίλη του τον ακολουθεί.

Εκείνη την παραμονή , την 24η Δεκεμβρίου του 1914 , εκεί στα υγρά και κρύα χαρακώματα του δυτικού μετώπου , οι Σκωτσέζοι πιάνουν τα φλασκιά με το ουίσκι , φουσκώνουν τις γκάιντες κι αρχίζουν να τραγουδούν παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα τραγούδια . Ένα μικρό γλέντι για να απαλύνουν τις πληγές του πολέμου. Σε μια παύση , ακούγεται  ο Σπρινκ να τραγουδά το ''Stille nacht'' (''Άγια νύχτα''). Οι Σκωτσέζοι τον σιγοντάρουν με τις γκάιντες. Τότε εκείνος βρίσκει την ευκαιρία , αρπάζει ένα από τα χριστουγεννιάτικα δέντρα με τα οποία το γερμανικό αρχηγείο είχε τη φαεινή ιδέα να στολίσει τα γερμανικά χαρακώματα, σκαρφαλώνει στην κορυφή του χαρακώματος κι αρχίζει να τραγουδά το ''Adeste fideles'' , έτσι ώστε να ακουστεί και στα πέρα χαρακώματα , τα εχθρικά. Οι Σκωτσέζοι ανταποκρίνονται κι εμφανίζονται με τις γκάιντες. Ο Σπρινκ αφήνει το χριστουγεννιάτικο δέντρο στη μέση του no-man's-land. H πρώτη κίνηση έγινε , κεφάλια αρχίζουν κι εμφανίζονται από τα τρία χαρακώματα . Οι τρεις υπεύθυνοι αξιωματικοί αμήχανοι στην αρχή συμφωνούν σε μιας νύχτας εκεχειρία.

Στο σημείο αυτό εκτυλίσσεται ίσως η πιο όμορφη σκηνή της ταινίας. Η ουδέτερη ζώνη γεμίζει από Γερμανούς , Γάλλους και Σκωτσέζους στρατιώτες. Αιφνιδιάζονται ευχάριστα όταν διαπιστώνουν ότι οι εχθροί τους είναι απλοί άνθρωποι όπως αυτοί. Διστακτικά χαμόγελα , μια μικρή χειρονομία , ανταλλαγή ''δώρων'', σοκολάτες από τη μια , σαμπάνια από την άλλη,  κι ο πάγος σπάει . Οι παρέες πια μικτές , ο καθένας να διηγείται τη δική του μικρή , προσωπική ιστορία ,η γλώσσα δε βοηθά , βοηθούν όμως οι φωτογραφίες συζύγων , παιδιών που ευλαβικά κουβαλούν επάνω τους.
Την άλλη μέρα πια , ανήμερα Χριστουγέννων  , οι υπεύθυνοι αξιωματικοί πίνοντας πρωινό καφέ μαζί , αποφασίζουν να μοιράσουν και να θάψουν του νεκρούς τους. Ακολουθεί μετά κι ένας ποδοσφαιρικός αγώνας. Υπάρχει μια χαλαρότητα που δεν είναι παρά μια ανάγκη έστω και για λίγες ώρες να ξεφύγουν οι στρατιώτες από την αναπόφευκτη μοίρα του πολέμου. Δυστυχώς όμως, ο πόλεμος είναι πόλεμος , οι ανώτεροι αξιωματούχοι γίνονται έξαλλοι όταν μαθαίνεται τι είχε συμβεί και διατάσσεται η μετάθεση των τριών αξιωματικών, των υπεύθυνων για την εκεχειρία αλλά κι όλων των στρατιωτών που συμμετείχαν σ'αυτή. Ακόμα κι ο Σκωτσέζος ιερέας που πρωτοστάτησε σ'ένα αυτοσχέδιο τριεθνές εκκλησίασμα επιστρέφει άρον άρον στην πατρίδα.
Ο πόλεμος θα συνεχιστεί....
Η ταινία ''Καλά Χριστουγέννα'' δεν διεκδικεί τον τίτλο του απόλυτου αριστουργήματος της 7ης τέχνης , είναι όμως μια ταινία που δεν την ξεχνάς εύκολα. Διότι διηγείται μια βαθιά , ανθρώπινη ιστορία που συγκινεί. Aπό τη μια υπάρχει η απέχθεια για τον πόλεμο , η ασχήμιά του. Υπάρχει όμως από την άλλη, η γαλήνη που προσφέρει η μουσική στις ψυχές των στρατιωτών έστω και για λίγο. Υπάρχει το αναπάντεχο γεγονός:  Ένα ψήγμα ειρήνης στην καρδιά του πολέμου. Οι εχθροί παίζουν έναν ποδοσφαιρικό αγώνα και δεν παύεις να σκέφτεσαι -όσο αφελές κι αν ακούγεται- τι καλά να λύνονταν τα προβλήματα μεταξύ των χωρών με το ποδόσφαιρο! Η γλωσσική ασυνεννοησία παρακάμπτεται , όπως κι οι όποιες διαφορές , για μια στιγμή σ'αυτόν τον κόσμο αντιλαμβάνονται -αντιλαμβανόμαστε- ότι δεν είμαστε δα και τόσο διαφορετικοί! Μπορεί οι μεν να πίνουν σαμπάνια , οι δε μπύρα κι οι άλλοι ουίσκι. Και μπορεί η γάτα που τριγυρίζει στα χαρακώματα να λέγεται Νεστόρ για τον Γάλλο ή Φέλιξ για τον Γερμανό αλλά από εκεί πέρα πόσες είναι οι διαφορές και πόσες τελικά -και πιο σημαντικές- οι ομοιότητες;
Κι όπως ακούγεται στο ''Hymne des fraternises'' που ακούγεται στην ταινία:

And forever I'm dreaming of home
I feel so alone, I'm dreaming of home

Τι άλλο να ονειρεύεται ένας στρατιώτης...





Στην ταινία παίζουν γνωστοί ευρωπαίοι ηθοποιοί. Από την πλευρά των Γερμανών ο εξαιρετικός Daniel Bruel κι η Diane Kruger . Από την πλευρά των Γάλλων τον νεαρό υπεύθυνο αξιωματικό ενσαρκώνει ο Guillaume Canet , ενώ παίζει επίσης κι ο Danny Boon . Τέλος εμφανίζεται κι ο Σκωτσέζος Gary Lewis (γνωστός κι ως μπαμπάς του Billy Elliott ) πολύ καλός και συγκινητικός ως ιερέας του οποίου η πίστη κλονίζεται.

Τρίτη 15 Δεκεμβρίου 2009

Εμείς των υποτίτλων οι…τυχεροί!!!


Εμείς οι Έλληνες θεατές του κινηματογράφου έχουμε ένα κεκτημένο που λόγω συνήθειας δεν το αξιολογούμε όσο πρέπει για το πόσο σημαντικό είναι. Και αυτό είναι οι υπότιτλοι που μπαίνουν στις ξένες ταινίες και που δεν είναι καθόλου αυτονόητο για τους άλλους λαούς. Στη Γαλλία την Ιταλία τη Γερμανία τη Ρωσία και πολλές άλλες μεγάλες χώρες του κόσμου οι ξένες ταινίες παίζονται μεταγλωττισμένες! Και βλέπεις τους ιθαγενείς Παπούα να μιλάνε άπταιστα ιταλικά ή τους Γιαπωνέζους να εκφέρουν αυτή την μοναδικά κοφτή γλώσσα τους σε μακρόσυρτα …γερμανικά!
Και δεν είναι μόνο ότι εμείς αποφεύγουμε τέτοια ευτράπελα, το σημαντικότερο είναι ότι πιάνουμε τη χροιά της φωνής του ηθοποιού που δένει με την έκφραση της κάθε σκηνής. Μπορεί να χάνουμε λίγο από την εικόνα στην προσπάθεια μας να διαβάσουμε, κερδίζουμε όμως πάρα πολύ με το να πιάνουμε αυτό που εκφράζεται με τη φωνή στη συγκεκριμένη σκηνή. Και ας μην γνωρίζουμε τη γλώσσα! Γιατί όσο προικισμένος και αν είναι ο ηθοποιός που βάζει τη φωνή του για το ντουμπλάρισμα ποτέ δεν μπορεί να πιάσει την εκφορά του λόγου που έχει ο ηθοποιός που παίζει και ζει το ρόλο του!
Άσε που έχουμε την τύχη να ακούμε ατόφιες κάποιες μοναδικές φωνές του παγκόσμιου κινηματογράφου. Ένα ζευγάρι Ιταλών σινεφίλ που είχαμε γνωρίσει πριν κάποια χρόνια στην Ίο μας έλεγαν για το μεγάλο παράπονο τους που δεν άκουσαν ποτέ αυτή την μοναδική και ανεπανάληπτη φωνή του Μάρλον Μπράντο!
Όπως δεν την άκουσαν και οι Γερμανοί και τόσοι άλλοι! Και όχι μόνο του Μάρλον Μπράντο, δεν άκουσαν τη βαθιά φωνή της Λωρήν Μπακώλ, εκείνο το «γρέζι» που είχε αυτή της Ρίτας Χαίηγουορθ, τη «γκρινιαστή» φωνή του Νίκολσον, τη μοναδικότητα του Ντεπαρτιέ και του Αλ Πατσίνο, την αγριάδα του Τοσίρο Μιφούνε ή του Μπουρβίλ το «ένρινο κλάμα»! Για να αναφέρω κάποιες εν τάχει.
Με αυτό πάντως που εκπλήσσονται οι ξένοι με εμάς και τους υπότιτλους είναι αυτή η μοναδική ικανότητα μας να τους διαβάζουμε. Κάτι που νομίζω ότι δεν είναι θέμα κάποιας φυλετικής υπεροχής αλλά απλά και μόνο: εξάσκησης! Από το δημοτικό ακόμη στο σινεμά που έπαιζε στο καφενείο του χωριού διαβάζαμε τα λόγια στους υπότιτλους των ξένων έργων. Και στα «καμπόϊκα» που έρχονταν οι αναλφάβητοι τσαμπάσηδες* να δούνε τα άλογα, μας έλεγαν και τους διαβάζαμε μεγαλοφώνως! Το ίδιο και στα «Πάθη του Χριστού» που έρχονταν οι αγράμματες γυναίκες!
Και το ευχάριστο είναι πως η παράδοση των υποτίτλων συνεχίζεται και συνεχίζεται ακόμη η εκγύμναση των νέων! Για να ακούνε τη φωνή στο πρωτότυπο που δεν αντιγράφεται ποτέ όπως π.χ. εκείνο το ανεπανάληπτο: «Μπάμπερ!» το όνομα του νεαρού φυγάδα Ρέντφορντ που φώναζε ο Μπράντο μέσα στη νύχτα , στην Καταδίωξη (Τhe Chase) του Άρθουρ Πεν!!!
.
*τσαμπάσης: ο ειδικός των αλόγων.

Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου 2009

L.A. Confidential

Τίθεται πάντα θέμα όταν ένα βιβλίο μεταφέρεται στον κινηματογράφο. Ήταν ή δεν ήταν καλή η μεταφορά ; Σεβάστηκε ο σκηνοθέτης τον συγγραφέα; Κατάφερε να αποδώσει την ατμόσφαιρα , την ιστορία, χειρίστηκε σωστά τους ήρωες του βιβλίου ; Άλλαξε κάποια στοιχεία κι αν ναι , γιατί και πώς; Κι εν τέλει μήπως η μεταφορά στον κινηματογράφο ήταν καλύτερη από το βιβλίο; Το τελευταίο συμβαίνει μάλλον σπάνια κι ειλικρινά, αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να θυμηθώ μια τέτοια περίπτωση.
Από την άλλη πάλι, υπάρχουν αναπάντεχα καλές διασκευές σε δύσκολα βιβλία -εδώ το δύσκολο αφορά όχι την κατανόηση αλλά τη δαιδαλώδη διήγηση , τους πολλούς χαρακτήρες , στοιχεία που δυσκολεύουν τον διασκευαστή-σεναριογράφο. Μια τέτοια περίπτωση είναι η ταινία :



Η ταινία αυτή γυρισμένη το 1997 από τον Curtis Hanson είναι μια εξαιρετική απόδοση του  ομώνυμου βιβλίου του James Ellroy . Ο Ellroy είναι ένας ιδιότυπος κι άκρως ενδιαφέρον συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων. Οι ήρωές του συνήθως είναι αστυνομικοί (ή πρώην αστυνομικοί) που περιφέρονται στην  πόλη των Αγγέλων , όμως ανήκουν σ'ένα αστυνομικό σώμα διεφθαρμένο κι απογυμνωμένο ηθικά. Η σήψη είναι βαθιά κι οι ίδιοι οι ήρωες του Ellroy δεν είναι και τα καλύτερα παιδιά του κόσμου.
Η γραφή του είναι δαιδαλώδης , ιστορίες μπλέκονται μέσα σε άλλες ιστορίες , πρόσωπα εμφανίζονται εκεί που δεν το περιμένεις. Όμως ευτυχώς οι σεναριογράφοι που ανέλαβαν τη διασκευή κατάφεραν να ελέγξουν το υλικό κι η ταινία κυλά χωρίς να αφήνει ερωτηματικά. Τι συμβαίνει όμως στην ταινία; Το στόρι έχει ως εξής : Βρισκόμαστε τη δεκαετία του 50 στο Λος Άντζελες . Η διαφθορά κυριαρχεί παρόλο που ο αρχινονός των ναρκωτικών έχει μόλις συλληφθεί. Η σύλληψη αυτή πυροδοτεί μια σειρά συγκρούσεων του υπόκοσμου- κι όχι μόνο- για το ποιος θα αναλάβει τα ηνία. Σ'αυτήν την ιστορία άθελά τους μπλέκονται τρεις εκ διαμέτρου αντίθετοι αστυνομικοί -που είναι κι οι βασικοί χαρακτήρες του έργου . Ο Εντ Έξλεϋ ( Guy Pearce ) , ο Μπαντ Γουάιτ ( Russell Crowe ) κι ο Τζακ Βινσένς ( Kevin Spacey ) . Μια αρχικά άσχετη ιστορία θα τους οδηγήσει -όχι χωρίς απώλειες- στην πηγή του κακού , που προς μεγάλη τους έκπληξη όλον αυτόν τον καιρό βρισκόταν πολύ κοντά τους!
Η ταινία χάρη στο σφιχτοδεμένο σενάριο είναι μια συναρπαστική καταγραφή της διαφθοράς , της σήψης, της κυριαρχίας της ίδιας της ανομίας στο αστυνομικό σώμα της πόλης του L. A. , ακόμα και στο πολιτικό της σώμα. Καταγράφει τη βρωμιά και τη σαπίλα που απλώνεται κάτω από τη λάμψη των φώτων του Hollywood. Καταγράφει ακόμη , την απελπισμένη προσπάθεια κάποιων ανθρώπων να αντισταθούν έστω κι αν στο τέλος υποκύπτουν μ'εναν κάποιο συμβιβασμό.
Η απόδοση της ατμόσφαιρας της εποχής είναι εξαιρετική , όμορφα μελωδικά τραγούδια ακούγονται ενώ η πόλη παραδίδεται στην απληστία των διεφθαρμένων κακοποιών.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στις ερμηνείες των ηθοποιών. Όλοι ανεξαιρέτως είναι εξαιρετικοί. Εκτός από τους τρεις που ήδη αναφέρθηκαν παίζουν επίσης η Kim Basinger η οποία μάλιστα πήρε Όσκαρ ερμηνείας 2ου ρόλου για το ρόλο της όμορφης , ψυχρής αλλά κατά βάθος εύθραυστης Λυν Μπράκεν.
Οι Danny DeVito , James Cromwell , David Strathairn είναι μερικοί ακόμα από τους σπουδαίους ηθοποιούς που παρελαύνουν από την ταινία. Θα σταθώ ιδιαίτερα στον Russell Crowe , έναν ηθοποιό με μεγάλες ερμηνευτικές ικανότητες που ευτυχώς δεν αναλώθηκε σε ρόλους tough guy. Νομίζω ότι δίνει την ωραιότερη ερμηνεία στην ταινία. Υπάρχει μια σκηνή όπου μαθαίνει ότι η αγαπημένη του Λυν Μπράκεν κοιμήθηκε με τον συνάδελφό του Έντ Έξλεϋ. Τρέχει στο σπίτι της όπου με οργή αλλά κυρίως  πόνο και παράπονο  τη χτυπά. Την κοιτάζει με το πιο πικρό βλέμμα του κόσμου ενώ συγχρόνως δακρύζει και τρέμει από θυμό. Έξοχος!
Εκτός από το Όσκαρ της Kim Basinger , εννοείται ότι η ταινία κέρδισε και το Όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου. Τέλος , η μουσική επένδυση του Jerry Goldsmith ήταν υπέροχη (ήταν κι αυτός υποψήφιος).
Μοναδική μου ένσταση! Τα βιβλία του James Ellroy είναι μια κατάβαση στην κόλαση . Θα ήθελα η ταινία να ήταν ίσως λίγο πιο σκοτεινή , πιο τολμηρή σε κάποια σημεία.
Δείτε εδώ το τρέιλερ της ταινίας κι αν την παίξει καμιά φορά η τηλεόραση μην τη χάσετε!



Υ.Γ.: Το βιβλίο του James Ellroy ανήκει στη λεγόμενη ''Τετραλογία του Λος Άντζελες'' . Και τα 4 βιβλία έχουν εκδοθεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΑΓΡΑ.